Czy umiejętność efektywnego uczenia się jest ważna w dzisiejszym świecie?

Dziś informacje docierają do człowieka niezwykle szybko. Na wszystko, w prosty sposób można znaleźć odpowiedź. Hasło wpisane w przeglądarkę internetową podsyła nam miliardy prawd. Zapewne każdy wie, że by móc otrzymać odpowiedź bliską prawdy należy wszystko dokładnie poddać filtrom. Ale aby to zrobić, musimy mieć świadomość popełnienia błędu w szukaniu odpowiedzi.

Świadomość.
Jest to pierwszy i najważniejszy punkt, związany ze zrozumieniem wagi, jaką ma umiejętność uczenia się. Należy pamiętać też, że uczenie się jako takie, jest procesem potrzebnym nie tylko podczas edukacji. Dotyczy ono całego rozwoju, jaki będzie się toczył również w późniejszym życiu. Trzeba patrzeć na naukę już nie tylko w kontekście wiedzy, ale również kompetencji, tak samo ważnej, jak skuteczna komunikacja czy umiejętność zarządzania własnym czasem.

Dlaczego uczniowie czują opór przed nauką? Uważam, że widzą ją jako wielki wysiłek, który skutkuje oceną. „Trudzę się, by mnie oceniano”. Dzieci i dorośli podejmują „walkę”, pod której koniec otrzymują ocenę. Pojawia się lęk, napięcie i naturalny opór. Nikt nie chce czuć tak wielkiego dyskomfortu. Gdyby człowiek miał świadomość, że uczenie się jest indywidualną kompetencją, którą można odkryć i dopracować, być może inaczej wyglądałby stopień wewnętrznej motywacji.

Wiadome jest, że jeżeli otrzymamy instrument, nie wiedząc jak go używać, w pewnym momencie odrzucimy go. Będzie bezużyteczny. Dodatkowo może on stać się źródłem frustracji. Umiejętność uczenia się jest jak umiejętność gry na instrumencie. Tylko znając zasady działania, możemy go używać. Wyobrażam sobie dziecko, z gitarą, nieznające chwytów, jak przez osiem lat usiłuje ją rozpracować, ciągle od rodziców słyszy, że musi więcej grać, więcej ćwiczyć, a nie chodzić na podwórko czy grać w gry. Jakby tego było mało, nauczyciel stawia dwójkę. A co dopiero gdy koleżanka Ala w tym samym czasie dostaje piątkę. Mój Boże! Jakoś Ala potrafi! To wyobrażenie budzi we mnie olbrzymi sprzeciw. Widzę dorosłego Jasia, z tą już przeklętą gitarą, jak zastanawia się, dlaczego nie może odnaleźć się na rynku pracy, albo jak gubi się w gąszczu informacji serwowanych przez otoczenie. Często już bez strun w gitarze, zostaje zraniony, oszukany i wykluczony.

Świadomość, że umiejętność uczenia się to kompetencja, to jedna strona medalu. Drugą stroną jest uświadomienie sobie indywidualnego stylu uczenia się. Nie każdy człowiek ma zdolność przelania dźwięków bezpośrednio na instrument, tak samo, nie każdy człowiek, czytając tekst, zapamięta go. Należy więc pochylić się nad małym człowiekiem, by zobaczyć, jakim kanałem najlepiej przyswaja informację. Może uwielbia słuchać wykładu z historii i nie potrzebuje niczego czytać. Może Małgosia musi chodzić, kiedy słucha nauczyciela, zaś ukradkiem notuje hasła na małych karteczkach. Gdyby Jasiu wiedział, że jego sposób nauki wydłuża jej czas, z pewnością chciałby wykorzystać ten odpowiedni przynoszący szybkie efekty sposób. Świat wymaga elastyczności, szybkiego działania. Dlatego warto, dzięki sprawnemu uczeniu się, zyskać choć trochę, tak cennego dla nas wszystkich czasu. Uczniowie posiadają wiele zainteresowań oraz wiele czynności, których wykonywanie, sprawia przyjemność, natomiast obowiązki również należy wypełniać. Usprawnienie wykonywania obowiązku nauki powinno być priorytetem dla nauczycieli, uczniów i rodziców.

Zgodnie z zapisami Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 18 grudnia 2006 r. umiejętność uczenia się jest definiowana jako „zdolność konsekwentnego i wytrwałego uczenia się, organizowania własnego procesu uczenia się, w tym poprzez efektywne zarządzanie czasem i informacjami, zarówno indywidualnie, jak i w grupach”. Dalej czytamy: „Kompetencja ta obejmuje świadomość własnego procesu uczenia się i potrzeb w tym zakresie, identyfikowanie dostępnych możliwości oraz zdolność pokonywania przeszkód w celu osiągnięcia powodzenia w uczeniu się. Kompetencja ta oznacza nabywanie, przetwarzanie i przyswajanie nowej wiedzy i umiejętności, a także poszukiwanie i korzystanie ze wskazówek. Umiejętność uczenia się pozwala osobom nabyć umiejętność korzystania z wcześniejszych doświadczeń w uczeniu się i ogólnych doświadczeń życiowych w celu wykorzystywania i stosowania wiedzy i umiejętności w różnorodnych kontekstach – w domu, w pracy, a także w edukacji i szkoleniu. (…) Kluczowymi czynnikami w rozwinięciu tej kompetencji u danej osoby są motywacja i wiara we własne możliwości”.

Jak wskazuje powyższa definicja, nie należy ograniczać terminu nauki do edukacji. Umiejętność ta pozwoli człowiekowi, na zadbanie o swój szeroko rozumiany dobrostan fizyczny i psychiczny. Motywacja i wiara w siebie to kolejny kluczowy element pozwalający na rozwój człowieka. Niemniej jednak pozwolę sobie stwierdzić, że ani motywacja, ani wiara w siebie, nie może zaistnieć bez poznania siebie, natomiast w kontekście efektywnego uczenia się, byłoby to rozpoznanie preferowanego stylu uczenia się. Kiedy młody człowiek wie jak coś robić, robi to z przyjemnością. Gdy dodatkowo osiąga zamierzone efekty i jest zrozumiany przez otoczenie-mam na myśli rodziców i nauczycieli, którzy szanują styl uczenia się dziecka – jego motywacja i samoocena rośnie. Tak zaopiekowano uczeń, ma szansę odnaleźć się w dzisiejszym świecie. A co najważniejsze, nauczy się wykorzystywać instrument, jakim jest efektywne uczenie się, by zachwycać innych i dbać o samego siebie.

mgr Roksana Walkiewicz – psycholog, coach